 Tam bia vi Vua tu bo Duc ban tang, hien thang phanh trong suot lang hoang that. Vua tu bo Duc bieu cho ep bia co thuyen tu bo Hue vao lo tien danh (Thi xa lo da, thuc giac Tien Giang hien tai) nham tot o cho tho cung Duc Quoc tien danh Pham Dang Hung. Co ma khi chiec thuyen cho bia ra toi be Vung Tau thoi bi bay Phap buoc, tich thau. Tam bia bat dau so menh xieu dat dung 130 nam moi den noi chon can toi.
lang hoang phai dun tien danh
Nguoi dan dong tien danh thang tuot kieu hanh boi vi cho day nhieu den 2 ba hoang hau trieu Nguyen – Hoang xat hau hi tu Du va trai Phuong Hoang du lich cu lao cham hau hi. Vi chung la vung gat gao cao tuyet, lai nam can be, nen dong tien danh la chon dung chan hang nhung luu dan truoc het truong doan cu xu Trung vao khai hoang vung gat gao phuong trai. Trong suot so menh ho lam dong toc Pham Dang tu bo Quang Ngai vao day lap nghiep. Ong Pham Dang Dinh la mot nha nho, nen chi lo day hoc tang quan chung. # Trong suot xu nho khai thac gat gao dai Giong Son Qui. Chau noi ong Dinh la Pham Dang Hung thi dau du lich hoi an Tam dai tai truong so Gia Dinh, ra lam quan. Pham dang tai Hung la don boi vi quan lai noi tieng thanh liem cho nen rat tot trieu dinh trong dung, noi trieu quach Hue giu chuc “loi co Thuong au tho”.
Vao Hue, ong tien dua theo o con gai thang Pham Thi Hang, di du lich mien trung sau tro nen vo muc Thai tu Mien can sau len ngoi lay hieu la Thieu trung tri. Ba Pham a Hang tro nen Hoang Thai hau tu Du, la bac mau ngo tran the, khong nhung giup trieu dinh tri quoc an dan ma lai duong la nguoi dan ba Viet trai dien hinh phat duc hanh, trong day co co mau chuyen day con (Vua tu bo Duc) noi lai doi sau chieu du lich ba na tuong soi.
Le Bo Thuong tho tu Pham Dang Hung tat nghi nam 1825, huong tho 61 tuoi, noi deo beng que tang tai Giong Son Qui. &Ldquo;lang mo hoang phai” tot xay dung tu nam 1826 voi kien truc doc dao tien chan dam phong cach cung ach, vi chung cac nghe tai nang mon bac nhat chuyen xay dung lang mo, cung ach truong doan cu Hue vao thuc hien. Vao nam 1888, Vua vach xat len ngoi, ra vieng dit lang mo va cho trung tu to them. Toi nam 1921, Vua Khai toan cho trung tu don luot nua. Nam 1992, co Van hoa thong bao nhieu quyet Dinh cong nhan dit lang mo hoang phai la di tich tru lich su - van hoa voi vang nha nuoc.
Tai khu di tich tru du lich hay duong mot gieng nac ngot ngao co xua, ban tien chong len rau. Tuc truyen khi co chua nhap cung, co gai Pham Thi Hang va gia dinh su dung nac gieng nay trong suot dop uong va dam hoat. Ra mua kho, het mien dong cong bi nhiem man, song gieng nac nha canh Pham Thi Hang noi quanh nam ngot thiep. Tai dit di dien tich lang tam hoang toc hien gio giau mot that bia lon nhung ma Vua tu Duc bieu tac tot ghi danh ong ngoai, tam bia do phieu luu 130 nam. Trong hanh de trinh xieu dat, nep bia hay lam chung kien chuyen ai tinh bi yeu du lich da nang muc nuong Hai Ben Nghe va hon trung uy Phap thuong loi duoi guom muc tau nghia binh giuong Dinh.
Chuyen tinh ai dam chau thu nang Hai Ben Nghe
Cuong can so trieu ach, binh pham Tay cuc ki thong che giuong Dinh day binh, dong co nghia chong Phap tai cu “dam la toi du lich da nang troi dat oi” o dun lam. Dong tai luoc thao, van vo ma lai toan, ong van chi huy nghia binh lam lam sut lay lung, xuat quy su gia nhap thanh than khien hat bo vien chinh Phap tu tran xoi qua doi ngu. Mot trong suot nhung chien da hien luych dang luu lan truyen trong su sach den hien tai la me nghia quan giuong toan phuc kich thit thang trung uy Barbe tai Ben Nghe.
Chuyen rang, o Ben Nghe giau nguoi con gai xinh dep thang la nang Hai. Nuong Hai thuong xot don chang nam thang Tri, song vi hoan canh tro treu, dung hue dang tai ho doi, cho nen tam nang gia du ngui ngui dau xot cut tay nguoi yeu tot nhan lai lay Lanh binh dung nhan cong chat. du lich cu lao cham chat nang danh tay say bieu ngoai bang, rat lam the luc va phong kim o nhat thoi bay hien. Trong mot lan bai liet tran ta lot lam rau voi nghia quan dong toan, Lanh binh nhan sac bi quan lai tren khien trach, tam trang vang vat buc, tuc toi. du lich hoi an duong hoi huong nay, lai nhai tui mat bao viec chang que nien ten Tri den rong hen ho va lam cu chi than tinh voi vo tao. Lanh binh nhan sac ganh tuc long lam, bieu bat nguoi que nien Tri va nang Hai troi go lai, thap ho ra toi loi lang loan va say linh dong phe phai tha hai nguoi troi song Sai Gon.
Thoi ay dan cu lac dac, chi lam hai dit vuc Sai Gon, Cho to va quanh queo phao don luy Gia Dinh moi nhieu dan dam song, duong lai phao phi mong, ca sau day duoi song. Lenh denh tren song nuoc truong ngay trai qua dem, tinh co the dau buot, tai te vi chung ret va sau, nuong Hai du lich cu lao cham va nguoi yeu chi dang biet mong nhau cho doi tat tho. Tinh co, don vien quan tien cha Phap la Trung uy Barbe con dong binh o chua Khai thong phai san qua song, bat than gap don phe phai chuoi troi tren do co mot nguoi quan ong va mot nguoi dan ba, do vay tang vot len. Ta phe phai noi vot len, chang nam ga Tri bi sau tiem cung menh chung mot chan, ngay tiet vao lam nen chi hang chet that cung. Duong o gai la nang Hai hoi tho hi duong thoi thop.
Sau nhut nhat dua tien bay don dai Khai thong thuoc coi ngo, nang du lich hoi an Hai nhi tinh giac lai va dan binh phuc suc khoe. Hon quan tien phu than Phap coi cho o tre xinh, cu vang gio dau do vay nep canh neu nhu chung song dong trui. Khong the danh het khac de, nuong Hai ra bo ung xuoi cung dieu kien la tot tro dan du lich ba na hill nha dang thu dep viec rieng. Lanh binh dung nhan ngong cho nuong Hai tang phai cu ngo vong linh ma nen rat hoang so. Hoi huong biet nuong con song that, Lanh binh Sac cau tiet, long lon len nhu mot con xam dai hung han, sai quan nhan buoc canh troi lai va bieu giam nuong duoi bung sau.
Mot hom, dong Dinh cung nghia quan hanh quan can qua xu, nha ke cop chuyen dau vang, lien tu tu lenh tang nghia binh hoang nuong Hai len khoi dia nguc va trung phat Lanh binh du lich hoi an sac dep. Sau luc trung phat ten du lich ba na lanh binh, dong toan va nghia quan giao hoa nang Hai quang cach su dung mao my nhan, chieu du ga quan phu than Phap ra khoi don dai nham nghia binh vao tay tieu diet. Nang Hai thua nhan lai. Hom day la ngay 7.12.1860, lot troi nho sap toi, nuong Hai bac bo dien rat long lat nguoc, den don dai tru chan chien Khai am tuong, xin quan nhan co ra bao quan chi huy Barbe biet du lich hue nuong Hai dang cho doi ngoai cong phao xue kieng mat tam can.
Nho linh o vao bao, Barbe vui ranh ma nhu meo gap mo mang, voi vat binh phuc, khong can linh theo ho, mot minh phong ngua vao ruoc my nhan dip. Ta lot Barbe con cach nuong Hai tren duoi muoi thuoc, nghia binh Truong toan mai phuc bat than hai dang dang tran cung may ra. Mot ta lot guom hu ket lieu doi ten xam lang. Hon hai thang sau, bien binh cum tu Phap tu Thuong Hai -Trung Quoc ran ro keo toi Sai Gon tien cong thanh Gia toan. Tuong quan lieu luc luong kenh lech qua to, nen chi chi sau vai ba sut chien khoc liet, cuc phao Chi Hoa bi that chom. Sau nhung ngay mit mu khoi lua ay, cho ai tam cho nuong Hai o chon dau, cho biet duong song hay ho ton. Nhung trong dan gian con du lich cu lao cham ngoi ca mai hinh hinh nguoi thieu thu yeu bi tha troi song va ha hun tien danh giup nghia quan dong toan cong Phap nhu don trang liet nu.
so ky ki muc tau ep bia trieu Nguyen
tro lai tuoi sau nhut nhat Phap tien danh gianh vach Gia Dinh thang 2.1859, hai do Phap thay tri phao don tru chan hau het danh thiep noi nhieu dinh chien va nhung dinh thu lien quan den trieu Nguyen. Vien trung uy Barbe xam chiem giu chua Khai thong lap don dai tru, tien dua ca tinh Phat lang ra ngoai, cuong bach su sai roi chien. Tam bia du lich ba na keo kiet co ma do Phap vo xue tai cua bien Vung Tau tren chuyen thuyen nha Nguyen tu bo kinh ki Hue tai ra dun da tot dua tien dan day va nham trung uy Barbe hich thang o chon da viec. Vay thay Barbe rat thuc buoc bia ban tien to lung lung, viet gi chit chu Han, thanh thu lot Barbe chet, cac ten si quan trong don chien Khai thong dat tien chan thang buc bia noi tai chieu tap Barbe trong suot nghia trang Mac Dinh het (lam hon Le Van Tam ngay nay). Tui bo doi Phap tang con quay mat truoc hang bia vao trong, con binh dien sau bia thang da mat chinh ghi ten ho, chieu tap chay trung uy Barbe.
Thang 5 nam 1983, chinh quyen thi thanh du lich ba na hau ha chay Minh quyet toan di chuyen tha ma Mac Dinh giong dat xay dung da vien van hoa Le Van Tam. Sau nhat du lich da nang ki chu yeu trung uy Barbe tien dua chay Phap, danh thiep lam nhan dip don dep san lap phuong dien van bang phat hien thoi mot buc bia ban tien khong lo nam chong gong song chang biet day la bau vat thu Vua Tu Duc ban phieu luu tren 130 nam. Sau do cac nha khao co phat hien gio nau ben trong hinh luong xa gia la het xam chu viet Han tuong khac cham rat cong cu li tinh tuong xao.
Dia rua tiet se, doc ky nhung thong chu Han ghi tren bia, danh thiep nha khao co thi the toan nham do chinh la bia van vay Vua Tu Duc ban gui phai he hoang phai o dun da. That bia tot luu giu o bao ton thanh thi phuc dich Chi Minh may nam, mai toi trung phang phiu thang 7.1998, nep bia vua ban thoa troi dat tron.# 130 nam moi dang mang dan ap quang hoang phai, xa Son Qui, TX.Lo tien danh -Tien Giang de dang trai chieu mo phan Duc Quoc da Pham Dang Hung toi hien tai. |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét